31 Aralık 2008 Çarşamba

Mutlu Yıllar


Sinematik SPAGHETTI

Mutlu, Sağlıklı,
Huzurlu ve sinema dolu
bir 2009 yılı diler.

27 Aralık 2008 Cumartesi

Spaghettilere Emek Veren Karakterler - 3


HİKAYEYİ BİTİREMEYENLER

Karakter oyuncular sinemanın her türünde hikayenin gelişiminde seyircinin dikkatini cezbedici rollerin insanlarıdır. Bu cezbediş, bazı durumlarda rol çalmaya kadar ileri götürülsede, özellikle Spaghetti Western gibi bir türde söz konusu karakterin hikayenin sonunu getirebilme olasılığı nerdeyse sıfırdır.

Karakterlerin ekseninde bir bölümünü masaya yatırdığımız Sergio Leone sinemasının, üçüncü derecede ki vazgeçilmezi, karizmatik silahşörleridir. Öncelikle Dolar Üçlemesinin ikinci bölümünde Albay Mortimer performansı ile karşımıza çıkan Lee Van Cleef'in bir başrol oyuncusu olduğunu göz önünde bulundurarak, Leone'nin Bir Zamanlar Üçlemesinin karizmatik silahşör karakterleri açısından daha isabetli bir seçim olacağını düşünmekteyim.


Tüm zamanların en etkileyici Spaghetti Western'i olarak bilinen Cera Una Volta il West (Batıda Kan Var) dünyanın en uzun açılış jeneriğine sahip filmidir. Melodilerin yerini doğanın kendi seslerine teslim ettiği bu 8 dakikalık sabır terapisi, sadece işitsel olarak değil görsel olarak ta karizmatik silahşörlerin hikayeye nasıl yedirilebildiğinin bir örneğidir.

Jack Elam, Woody Strode ve Keenan Wynn üçlüsünün şahıslarına özgü "tik"leriyle konuk oldukları bu sekansta seyirciye üç ayrı dünyanın eş zamanlı sunumu yapılmaktadır. Ortak özellik olarak tembellik ve umursamazlıkta birleşen bu üç kişinin fiziksel farklılıklarıyla başlayan bu ayrım (şaşı esmer, susamış zenci, ıslıkçı sarışın) detaylarla pekiştirilir.


Amerikan sinemasının en önemli karakter oyuncularından birisi olan Jack Elam, karizmatik silahşör olma özelliğini herşeyden önce şaşı gözlerine borçludur. Paytak yürüyen, çenesine konan sineği yakalamayacak kadar tembel gözüken bu karakter aniden tabancasının namlusuyla sineği hapsedebilecek kadar da çevik olabilmektedir.

Kariyerinde Stanley Kubrick'in Spartacus filminde ki gladyatörlerden biri olmak ve daha önce ele aldığımız post modern Spaghetti Western örneği Keoma filminin kızılderili kırması zenci kahyası olmak gibi parlak karakterleri canlandıran Woody Strode ise şapkasına damlayan suyu biriktirerek içmek gibi sabır ve sinir bozuculuk sınırları arasında dolaşan özelliklere sahiptir.

Leone'nin favori karakter oyuncularından birisi olan Keenan Wynn ise ( Çirkin: Tuco Ramirez tarafından küvette öldürülen kişidir) parmaklarında ki kireçleri dökmek ve kafesteki kuşla ıslık diyalogu kurmaktan hoşlanır. Elbette ki kuşun fiziksel yapısının yüzünden melanet akan bu karizmatik kötü karşısından nasıl bir değişime uğradığı bilinmemektedir.


Açılış ve jeneriğe konuk olan bu üç aykırı kişilik, başrolün olay yerine gelişiyle beraber seyirciye sundukları, şiddet operasının giriş üvertürünü noktalarlar.

Bu sahne olmasa da o hikaye olurmuydu? Hikaye elbette ki varolacaktı ama filme destansı havasını katan o görselliğin bir parçası daima eksik kalacaktı.

Not: Sergio Leone'nin Bir Zamanlar Üçlemesinin açılışı için düşündüğü bu sahnede oynamasını arzuladığı ilk üçlü Clint Eastwood, Lee Van Cleef ve Eli Wallach'tır. Leone'nin yeni bir film teklifiyle gülümseyen üç oyuncuda filmin ilk 10 dakikası içerisinde öleceklerini duyduklarında senaryoyu iade etmişlerdir.

Yazan: Gökay GELGEÇ - Yojimbooo

22 Aralık 2008 Pazartesi

Spaghettilere Emek Veren Karakterler - 2


ÇİRKİN: TUCO RAMIREZ

"İki çeşit mahmuz vardır,
kapıdan girenler....
pencereden girenler..."

Spaghetti westernlerin hikaye gelişiminde temel yürütme organları Meksikalılardır. Cinsiyet açısından ele alındığında kutsal ailenin yapıcısı kadın (evli olanlar için geçerlidir) veya umumi kullanıma açık fahişe tipinde ki kadın rollerinin Amerikan westernlerine kıyasla oldukça ürkütücü olduğu söylenebilir.

Yürütücü erkek karakterlerin deşifreleri ise kendi arasında sınıflandırılabilecek kişilikler sunmaktadır. Kimi zaman sadece silahlı çatışmada ölmesi veya sırıtarak ateş etmesi (eğer mitralyöz kullanıyorsa normalin iki katı sırıtılır) uygun görülen kimi zaman ise hikayenin kilit noktasını oluşturarak tüm devamlılığı sağlayan ve seyirciyi eğlendirme misyonunu üstlenmiş kişilerdir.


Spaghetti Westernlerin Meksikalı emektarları içerisinde, hem yürütme organı olarak hikayenin her noktasında varlığını sürdüren hemde iyi ile kötü arasında ki müebbet çatışmada taraf olamayacak kadar kendi başına buyruk karakter ise Sergio Leone'nin Dolar Üçlemesinin efsane Meksikalısı Eli Wallach'tır.

The Good The Bad and The Ugly'nin Tuco Benedico Pacifico Juan Maria Ramirez'i, görünüşte pek çok hemşehrisi gibi döneminin iki çeşit insanından birisidir. Vahşi Batının henüz merkezi bir otoriteye boyun eğmediği, Meksikanın ise bitmek bilmeyen devrim günlerinin son demlerinde yaşamak zorunda kalan Meksikalılar ya din adamı olarak hayatlarını bir ölçüde garantilemeyi yada haydut olarak kurallarını kendi koydukları ve postu deldirene kadar hayatta kalabildikleri bir yaşamı seçmektedir.

Leone'nin Tuco'su birazda zorunluluktan ötürü kendini ikinci gruba dahil etmiştir. Yaşanılan devrin zorunluluklarıyla yapılan bu seçim filmin ortalarında öz kardeşi ile manastırda yüzleşen ve bu seçimin hayata karşı cesur olabilmek ve olamamak arasında ki ikilemini esas alan tartışma sekansında seyirciye sunulur. Çok nadirende olsa iç dünyasında ki çeşitli duygusal çalkantıları dışa vurabilen bu karakter Spaghettiler içerisinde hikayede kalış süresi açısından en uzun ömürlü olanıdır.


Tuco Ramirez, banyo küvetine silahla oturmak haricinde her ne kadar kendi klasını yaratamamışta olsa, çalma, öldürme ve intikam alma konusunda fevriliğiyle benzerlerinden sıyrılabilmektedir. Ayrıca Kurnaz Meksikalının en uç örneklerinden birisidir, nasıl olsa iyi tarafından harcanacaklarından emin olduğu adamlarını sadece rakibinin mermilerini bitirmesi için ölüme yollar.

Nihayete erdirilemeyen asılarak idam teşebbüslerinde ki konuşmalar haricinde tecavüzcülük özelliğinin birebir verilmediği bu sevimli Meksikalı, Sarı saçlı iyilik meleği (Clint Eastwood) ve Melek gözlü kötünün (Lee Van Cleef) arasında Eli Wallach'ın mükemmel performansıyla dolar üçlemesinin en renkli kişiliğidir.

Leone'nin Bir Zamanlar Üçlemesinin Devrim ayağında ki Rod Steiger'in terlikli Meksikalı performansınıda her ne kadar dikkata değer bulsamda Eli Wallach'ın apolitik kompozisyonu ait olduğu çağın gerçeklerine daha yakın bir karakterdir.

Yazan: Gökay GELGEÇ - Yojimbooo

10 Aralık 2008 Çarşamba

Spaghettilere Emek Veren Karakterler - 1


EL INDIO'nun Gangleri

Yaz döneminde Spaghettilere Emek Veren Besteciler için hazırladığımız yazı dizisine, Spaghettilere emek veren karakter oyuncuları üzerine ufak bir inceleme ile devam ediyoruz.

Spaghettilerin bir akım olarak sınırlarını belirleyen unsurlardan biriside karakter çizimlerinde ki titizliktir. Sergio Leone'nin Fistful Of Dollars ile başlattığı üçlemenin ikinci bölümünde (For A Few Dollars More) karakter çizimlerine verdiği önemin dozunu giderek artırdığı göze çarpmaktadır.


Karakter oyuncularında birer Akdenizli olarak gözlerden kaçırmadığımız en önemli nokta, söz konusu oyuncuların benzerlerinin ( rol dağıtımı ve sırası gözetilmeksizin) Yeşilçam döneminde ki karakter oyuncularımızla benzerliğidir. Öyle ki İtalyan Yılmaz Güney'i Gian Maria Volonte'den, Yunan Danyal Topatan'ı Panos Papadopulos'a pek çok karakter, içimizden birer oyuncuymuşcasına izleyicisiyle rahatça iletişim kurabilmektedir.

For A Few Dollars More (Per Qualche Dollaro in Piu - 1965) spaghetti westernlerde yalnız ve kimliği belirsiz kötü-iyi adamın karşısında El Indio'nun liderliğinde raconu oturtulmuş ilk çeteyi içermektedir. Sadece oyuncuların fiziksel benzerliği ve ülkemizde ki karşılıkları değil, ismi tespit edilemeyen çete üyelerinin dahi Akdeniz kökenli oluşlarıyla Anadolu'nun bağrından gelmiş kişiler arasında fiziksel olarak pek bir farkı bulunmamaktadır.


Nişancılık (mahmuz ve sigara vurabilme) ve ahlak dışı (çocuk ve kadın öldürme) meziyetlere sahip üyelerin bu kadar yetenekliyken Eastwood ve Van Cleef ikilisince keklik gibi avlanışları ise ayrı bir tartışma konusu olabilir. Belkide ana sebep, Leone'nin sabun köpüğü bir hikayeyi yaratırken olayı çizgi roman sayfalarının sınırları içerisinde ki bir çatışma şeklinde sunmak istemesi ve bundan dolayı meziyetlerin en erdemlisi olan zeka faktörünü iki iyi adam karşısında sadece çete lideri Indio'ya layık görmesiydi.

Gian Maria Volonte'nin salt bir çete reisinden öte, geçmişinin üzerine yüklediği bir diyet borcu taşırcasına kabuslarında yaşamak zorunda kaldığı tecavüz vakasıyla Spaghettilerin en kıyıcı ve bir o kadarda yalnız ve duygusal bir çete reisi olduğunu da belirtmek gerekmektedir.


Aşağıdaki liste El Indio'nun çetesinin tespit edilmiş üyelerini (Çete içerisinde ki hiyerarşik sıralamaya sadık kalarak) içermektedir;



Werner Abrolat - Slim
Panos Papadopulos - Sancho


Groggy ve Nino'nun takip eden spaghetti westernlerde de ( özellikle Nino, Leone'nin vazgeçilmez şişman meksikalı rollerinin değişmezidir.) El Indio'nun çetesinde olduğu gibi biraz daha ayrıcalıklı ve ana kötünün en yakın adamları olduğunu belirtmek gerekmektedir. Nino ve Groggy arasında ki bir kıyaslama da ise Nino, kötülerin sadık sağ kolu; Groggy ise ihanet etmeye yatkın kurnaz sol kol olarak değerlendirilebilir.

Koyu renkli olan isimlerin üzerine tıklayarak, istediğiniz oyuncuya ait detaylı bilgileri Spaghetti kardeş sitemiz Shobary'nin Spaghetti Sayfası üzerinden inceleyebilirsiniz.


Yazan : Gökay GELGEC - Yojimbooo

5 Aralık 2008 Cuma

RUN MAN RUN !


CORRI UOMO CORRI !

Spaghetti Westernlerin politize ürünleri üzerine yolculuğumuza, eğlenceli dozunu artıran bir örnekle devam ediyoruz. Sergio Sollima'nın 1968 yapımı CORRI UOMO CORRI (RUN MAN RUN ), Sergio Leone'nin The Good The Bad and The Ugly'sinde olduğu gibi spaghettilerin geleneksel temalarından siyasi çalkantılar içerisinde yeşeren köşe dönücülük öğesinin komedi unsuruyla biraraya getirildiği bir çalışmadır.

Cuchillo, Meksikanın en çalkantılı dönemlerinden birisinde pek çok meslektaşı gibi devrim kuvvetleri adına hırsızlık ve soygundan ziyade kendi adına çalışan ve tavuk çalmaktan, başkasının parasıyla bahis oynamaya çeşitli zanaatlere sahip bir Meksikalıdır.


Hırsızlık ve federallerden kaçış arasında fettan Dolores (Chelo Alonso) ile aşk tazelemeyi ihmal etmeyen Cuchillo'nun talihi alışılagelmiş şekilde hapse atıldığı günlerden birisinde değişir. Hücre arkadaşı, federaller için olası Meksika devriminin tehlikeli liderlerden birisi olan Profesör Ramirez'dir.

Saçlarının arasında dahi bıçak saklayabilme kabiliyeti olan Cuchillo profesör için son umuttur, Texas'ta ki buluşma ve devrim için gereken 3.000.000 $ değerindeki altının kaderi bu sevimli Meksikalıya bağlıdır.


Ganimetin büyüklüğü peşinde ki avcı sayısınıda artırmıştır. Fransız ajanlardan, emekliliğe terfi etmiş yalnız ödül avcısı Nathaniel'e (Donald O'Brien) ve Cuchillo'nun daimi düşmanlarından çete reisi Pablo'ya kadar pek çok cephede mücadele etmesi gereken Cuchillo'nun yol arkadaşı ise kendini hristiyanlığı yaymaya adamış asil Penny'dir(Linda Veras)


Kimi zaman yel değirmenine bağlanıp rüzgara bırakılan, kimi zaman ağzına dinamit sokularak türlü işkence ve maceraya atılan Cuchillo'nun tüm hayali devrimden sonra Mexico City'de kendi adının bir sokağa verilmesidir.

Bıçak ve Spaghetti:

Sergio Sollima, 1966 yılında çektiği LA RESA DEI CONTI ( BIG GUNDOWN) filminde yardımcı rol olarak yer verdiği Tomas Milian'ın deli dolu başına buyruk ve tabii ki üçkağıtçı Meksikalı karakter Cuchillo seyirciler tarafından olumlu bir ilgiyle karşılanmıştır. Dönemin spaghettiler üzerine yoğunlaşmış diğer önemli yönetmenleri gibi yeni bir projenin ana hatlarını oluşturmaya çalışan Sollima için bu ilgi Cuchillo'nun tek başına bir filmi götürüp götüremeyeceği konusunda ki bir soru işaretine dönüşür.

Komedi unsurunu üzerinde taşıyan ancak cool bir yapıya sahip olmayan ve tabii ki spaghetti geleneğine aykırı bir şekilde Amerikalı olmayan bir başrol karakteri için bu soru işaretinin cevabının bulunması gerekmektedir. Sonuç olarak Meksikalı Cuchillo'ya destek verecek tecrübeli spaghetti oyuncuları (Donald O'Brien) ve ana karakterin sürekli olarak bıçak kullanarak (Cuchillo - Bıçak ismi aynı zamanda da lakabıdır) sorunlarını halletmesi seyirci için yeterince ilginç bir anti kahramanın yaratılmasını sağlamıştır.

Sollima Üçlemesi :

Tomas Milian'ı spaghetti westernlere kazandırıp yıldızlığa yükselten Sergio Sollima ile LA RESA DEI CONTI ile başlayan ve FACCIA A FACCIA ile devam eden ortak çalışmaları RUN MAN RUN bir üçlemeye dönüşür.

Üçlemenin son bölümü olan bu film, Spaghetti Westernlerin en önemli öğesi olan ve kimi zaman sabır sınırlarını gülünçlük derecesinde zorlayan uzatmalı düello sahneleri konusunda , adım mesafesi ve rüzgar durumuyla hesaplanan silahlı Fransız ajanı ile bıçaklı Cuchillo'nun karşı karşıya geldiği düello sahnesiyle bir ilke imzasını atmıştır.


Sollima'nın çalışmalarının geneline hakim olan karafilm unsurlarının bu filmde yeralmaması rahat bir izlence olmasını sağlamaktadır. Konu itibariyle büyük yenilikler içermeyen bu çalışmanın spaghettiler içerisinde özel bir yere koyulmasını sağlayan özelliği ise başrolde eline çabuk bir silahşör yerine bir bıçakşörün bulunmasıdır.

Filmin İtalyan versiyonunda Bruno Nicolai'nin film için düzenlediği ve Tomas Milian tarafından seslendirilen devrim marşı ve film boyunca Milian'ın ağzından eksik etmediği ıslık (ana tema) , Leone - Morricone ikilisini anımsatan bir birlikteliği içermektedir.


Not: RUN MAN RUN, 1971 yılında Çetin İnanç tarafından yönetilmiş ve başrolünde Yılmaz Köksal'ın oynadığı DAĞ KURDU filmiyle Yeşilçam'a uyarlanmıştır. Orjinal hikayenin aynen aktarıldığı bu çalışma, orjinal filmde yeralmayan fantastik kamera açılarıyla ilginç bir çalışma olarak sinema tarihimizdeki yerini almıştır.

Yazan: Gökay GELGEÇ - Yojimbooo